İRAN VE TURKİYE INTERNET YARIŞI

İran Internet özgürlüğünde Türkiye’nin önüne mi geçecek ?



Türkiye’de Internet kullanımına kısıtlamalar getiren ve  hükümet denetimini arttıran yeni yasayı ,Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün  veto edip etmeyeceği henüz açıklığa kavuşmadı . Ama yeni bir gelişme oldu, otokratik bir rejim olan sınır komşumuz İran’ın Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani  ülkesindeki Internet kullanıcılarına Mart ayı sonundan itibaren daha rahat nefes aldıracağını açıkladı

Washington Post Gazetesinde, 16 Şubat tarihinde yayımlanan bu haberi okuyunca beynimden vurulmuşa döndüm. Daha otokratik olduğuna inandığımız bir ülkede  Internet kullanıcıları rahatlatılmaya çalışılıyor, buna karşılık demokratik AB aday ülkesi olan Türkiye’de ise Internet’e sansür uygulaması başlatılmak isteniyordu.. Nitekim, 6 Şubat 2014 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi, böyle bir yasa teklifini kabul etti bile.  Bu yasa tasarısı , bu ay sonuna kadar, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayından geçerse  yasalaşacak.
Kulislerden gelen bazı duyumlara göre,  Cumhuriyet Halk Partisi, yasanın iptali için  Anayasa Mahkeme’sine başvuracak,  ama başvurudan önce Cumhurbaşkanı Gül’ün
 (bazıları ona Çankaya noteri diyor) kararını bekliyor.

Bir yandan dış baskılar, bir yandan yoğun protesto gösterileri ayyuka çıktı, ama Başbakan Tayyip Erdoğan Internet’e sansür getirileceğini reddediyor ve hükümetine karşı bu sesleri “porno lobisi”nin haykırışları olarak niteliyordu.

Çok yazılıp çizildi, ama bir kez daha tekrar etmekte yarar var, yeni yasa tasarısına göre;
* İnternet’te özel hayatının ihlal edildiğini düşünen kişiler mahkeme yerine doğrudan TİB’e  ( Türkiye İletişim Başkanlığı) başvuracak.
* TİB, yayının engellenmesine karar verirse, karar uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne (ESB) bildirecek. ESB durdurma kararını en geç 4 saat içinde yerine getirecek.
* Bu talep 24 saat içinde Sulh Ceza Hakimine götürülecek. Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, doğrudan TİB Başkanı’nın emriyle erişim engellenecek. Bu acil uygulamada hakim kararı aranmayacak.
* Yer sağlayıcılar, Internet kullanıcılarının kullanım trafiklerini iki yıla kadar saklamak zorunda olacak. Ayrıca TİB’in veya mahkemenin erişimin engellenmesine karar verdiği sitelere alternatif erişim yollarını da engellemekle görevli olacak.
* En önemlisi, kullanıcı ulaşmak istediği içeriğin engellendiğini bilmeyecek. Bu durumdan hiçbir şekilde “haberdar” olamayacak.
* Kullanıcı bir linke tıkladığı zaman, o içerik URL bazlı engellendiyse, ya sayfa hiç açılmayacak, ya başka bir sayfaya yönlendirilecek ya da yanlış bir bilgiye ulaşacak.
* URL bazı engellemede, siteye girmeye çalışan kişiler, linke tıklayanlar takip edilebilecek.


Internet’te bu tür  kısıtlamalar  Çin, İran ve Suudi Arabistan’da uygulanan URL tabanlı siyasi amaçlı engelleme yöntemleri olarak biliniyor.
Internet’in teknik olarak erişebilirliğini ülkeler bazında karşılaştırmalar yaparak açıklayan Netindex’e. göre, İran, Internet erişimi için gerekli olan bant genişliğinde, 184 ülke arasında 170.’inci  sırada yer alıyor.  Anladığım kadarıyla bu, Internet erişiminin çok  yavaş olduğunu gösteriyor. İran hükümeti, şimdi teknik olarak bu bant genişliğini arttırarak Internette daha hızlı erişebilirliği hedefliyor. Washington Post Gazetesinin haberine göre, İran’ın şimdiki hedefi  nant genişliğinde 135. sıraya çıkmak ve Interneti hızlandırmak.

İran’da yıllardır uygulanan Internet’teki bu yavaş hız, hükümetin filtreleme  denetimini kolaylaştıryordu.

Ancak, İran’ın reformcu Cumhurbaşkanı Ruhani, geçen gün yaptığı açıklamada, bu denetimin ters teptiğini belirtti ve “ Allahın izniyle “,  Internet’in hızlandırılması için çalışmaların sürdüğünü ve Mart ayından itibaren hızlı Internet’in başlayacağı sözü verdi.

76 milyon nüfuslu İran’ın Bilim ve Teknoloji Bakanı, Internet denetiminin,  ülkedeki e-ticarete bile sekte vurduğunu hatırlattı ve Internet’in hızlandırılması gereksinimi dile getirdi.

Netindeks’e göre , Türkiye’de hızlı Internet mevcut. 184 ülke arasında 72. sırada.
Ama, maalesef Internet’e sansür uygulanmak isteniliyor.
2014 yılında, bilim ve teknolojide çağın gerisinde kaldıklarını itiraf eden İran hükümet  yetkilileri ise, şimdiye kadar uygulanan Internet’teki siyasi kısıtlamaların ters teptiğini itiraf ediyorlar. Yoruma açık bir durum değil mi ???

TRT'de dogruluk ilkesi yok edildi

TRT Haber Merkezinde ilk işe başladığım gün, heyecandan tir tir titriyordum.. Tabii, o günün tarihini unutmam da mümkün değil... 23 Kasım1976... İşe ve mesleğime başladıktan bir hafta sonra tuttuğum ilk gece nöbetinde, annem bana evden yemek gönderince, arkamdan

herkes gülmüştü !

Nasıl heyecanlanmam ve gururlanmam ? TRT, o zaman, Türkiye'de radyo-televizyon yayıncılığı yapan tek kurum olarak hizmet veriyordu..  Ve 22 yaşında, Basın Yayın Yüksek Okulu’ndan yeni mezun olmuş bir genç için stajyer muhabir olarak o kurumda işe başlamak çok prestijliydi.  Aradan bunca zaman geçti, 31 Ocak 2014 tarihinde, TRT, sessizce, kuruluşunun 50. yılını kutladı. Ama, artık, Türkiye’deki tek yayın kurumu değil. Üstelik, AK Parti iktidarının sesi olduğunu açık açık ilan eden bu kurumda çalışabilmek eskiden olduğu gibi prestij de kazandırmıyor... Hatta,  TRT,  günümüzde artık bir yayın kurumu olarak bile addedilmiyor.  En azından ben etmiyorum... Bir haberci için, doğruları yansıtmak en önemli kuraldır  (bize öyle üğretmişlerdi).  Eskiden kamuoyunda yayılan bir duyum, TRT haberi olarak verilmedikçe  inandırıcılığı yoktu.  Şimdi ise, kamuoyunun bu alışkanlığı, özellikle hükümetin sesi olan TRT tarafından kaybettirildi. Oysa, TRT haberlerinin ana omurgasını doğruluk ilkesi oluştururdu ve bu da yok edildi !!!                        

TRT,  1964 yılında, 359 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Yasası ile, özerk kamu tüzel kişiliğine sahip bir kurum olarak, devlet adına radyo ve televizyon yayınlarını gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştu. İlk Genel Müdürü de Adnan Öztrak idi.

İlk programlı radyo yayınına 1965 yılında geçildi ve bütün radyolar haber saatlerinde Ankara Radyosu'na bağlandılar..

Kuruluşunun dördüncü yılında deneme niteliğindeki ilk TV yayınları Ankara’da Mithatpaşa caddesindeki stüdyodan başlamıştı.

Özerk bir yayın kurumu olduğu için, doğal olarak, bütün siyasi partilerin gözü üzerindeydi.  Ama,  asla bugünkü gibi iktidarın sesi değildi.. Tarafsızlık ilkesine dikkat edilmesine rağmen, TRT’yle ilgili tartışmalar kesilmezdi..

Ülkedeki siyasi gelişmeler nedeniyle, 12 Mart 1971 askeri darbesinden sonra, 1972 yılındaki Anayasa değişikliği sırasında, TRT'nin özerkliği kaldırıldı ve kurum, "tarafsız" bir kamu iktisadi kuruluşu olarak yeniden düzenlendi.

TRT’den söz edip, efsanevi Genel Müdürü İsmail Cem’in kuruma katkılarından söz etmemek olmaz elbette.. 1974 yılında, CHP-MSP Koalisyon Hükümeti döneminde, TRT Genel Müdürlüğü görevine atanan İsmail Cem ve ekibi TRT haberlerine canlılık getirdiler ve şeffaflığa dayanan Anglo-Sakson gazeteciliğini TRT Haberlerine uyarladılar.  Cem, bu görevde bir yıl kadar kaldı. 1975 yılında, 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti'nce genel müdürlükten alındı ve Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararına karşın, görevi iade edilmedi.  Bu durum, iktidarla muhalefet arasında, uzun süren tartışmalara yol açtı. İsmail Cem daha sonra kaleme aldığı “ TRT’de 500 gün “ kitabında, kurumdaki deneyimlerini ayrıntılı olarak anlattı.

İsmail Cem, daha sonra siyasete atıldı, Türk-Yunan dostluğunu pekiştiren başarılı bir Dışişleri Bakanı oldu ve 24 Ocak 2007 yılında öldü.

Ama, biliyor musunuz ki, hala, ben de dahil, bir çok eski TRT çalışanı tarafından, efsanevi bir TRT Genel Müdürü olarak anılır ?

Bugün, TRT yayınları, tüm Türkiye'de ve tüm kıtalarda dinlenebilmekte ve izlenebilmekte.  Ayrıca Türksat üzerinden yapılan sayısal yayın yoluyla Avrupa'da yaşayan Türklere de ulaşılmakta.  Kürtçe yayın yapan TRT Şeş’le birlikte neredeyse 15 ayrı TRT Televizyon kanalı, çok sayıda TRT Radyo Kanalı var, Radyo’da Klasik müzik ise, sadece üç büyük şehirde dinleniyor..

Gördüğünüz gibi, 50 yılda teknik olarak epey ilerleme kaydedilmiş, ama içerik olarak 50 yıl geriye gidilmiş...  Ne dersiniz ???

Nilay Karaelmas